Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Pek çok kişi için düşler büyük bir gizem. Düş görür görmez tabirlerini, bizlere vermek istediği bildirileri anlamaya çalışırız. Birçok rüyayı başımıza gelecek berbat yahut düzgün bir olaya ya da sevdiğimiz birinin başına geleceklere yorumlarız. Düşlerimizde düşeriz, çıplak kalırız, kaçarız, aldatılırız ya da sevdiklerimizin mevtini ve daha birçoğunu görürüz. Aslında bütün bu düşlerin manası kendimize çıkıyor. Pekala gördüğümüz hayallerden hangi dersleri almalıyız? Gördüğümüz düşler bize hangi bildiriler veriyor? Bütün bu soruların yanıtını Psikolog ve Düş Analisti Ahmet Öztürk verdi.
‘RÜYA GÖRMÜYORSAK UYKUDA DEĞİLİZDİR’
Çok küçük yaşlardan itibaren düş görmeye başlanıyor. Kimimiz düşleri çok âlâ hatırlarken kimimiz ise düşlerini hiç hatırlamıyor. Aslında düşleri hatırlamanın ya da hatırlayamamanın da muhakkak nedenleri var. Psikolog ve Düş Analisti Ahmet Öztürk, “Yaşayan ve uyuyan herkes hayal görür. Şayet biz hayal görmezsek uykuda değilizdir” dedi. Uyumaya başladığımız andan uyunana kadarki periyotta hayal süreci devam ediyor. Düşlerimizin kendi tasarrufumuzda gerçekleşmediğini söyleyen Ahmet Öztürk, gün içinde gördüğümüz, heyecanlandığımız, korktuğumuz ne varsa düşlerimizde da emsal durumların ortaya çıktığını öne sürdü.
Bu durumun ortaya çıkma sebebinin duyularımızı hareketlendiren ve fikir tertibini yapan korteks olduğunu söyleyen Öztürk, korteksin hayatımızdaki fonksiyonunu, “Çayın sıcak olduğuna yönelik bir algımız var. Buna yönelik ne yapıyoruz; bir bardakta çay gördüğümüz vakit onun sıcak olduğunu, rengine ve kokusuna bakarak çay olduğunu kestirim ediyoruz. Buna yönelik de kendimizi organize ediyor ve düşünerek içiyoruz. Mesela ayrana bu türlü yapmıyoruz. Soğuk olduğunu biliyoruz ve ona nazaran bir yaklaşım gösteriyoruz. Bunları duyulara yönelik gerçekleştiriyoruz. Lakin bunları organize eden beyin, yöneten değil. Beyin çoklukla bir hakim olarak düşünülüyor ancak beyin yalnızca tertip yeri. Duyu sistemindeki alışverişlerle karşılıklı olarak her şeyi organize ediyor. Bu da bizim alışkanlıklarımız ve deneyimlerimiz üzerinden gerçekleşiyor” kelamlarıyla açıkladı.
ALARM ZİLLERİNİN ÇALDIĞI AN!
Uykuya daldığımızda korteksin uyuyana kadar devrede olmadığını belirten Öztürk, “Aslında duyular çalışmıyor lakin bu beynimiz duruyor manasında değil. Korteks yaşamsal faaliyetlere karışmıyor. Günlük hayatın içerisindeki tertibe katılıyor. Uyku, yüzde 80 ölümdür denilen öykünün yüzde 80’i korteksin devreden çıkması. Korteks devreye girdiğinde yaşamsal faaliyetlere tekrardan devam ediyoruz” tabirlerini kullandı. Hayalin nerede ortaya çıktığına yönelik bilimsel bir delil olmadığının üzerini çizen Öztürk, beyin sapının ucundan gördüğümüze yönelik bir tez olduğunu lakin bunun ispatlanmadığını söyledi.
Korteks devrede kaldığında hayal gördüğümüzü belirten Psikolog Öztürk, kortekste günlük hayat içerisinde yaşadıklarımıza yönelik bir kayıt sistemi bulunduğunu ve korteks devrede değilken aksaklıkları kaydeden bir kısım olduğunu ve bu kısmın bilimsel olarak amigdala olarak anıldığını ekledi. Gün boyunca yaşadığımız her duyguya karşılık bulmak için hayal gördüğümüzü söyleyen Düş Analisti Öztürk, “Gün boyunca yaşadığınız duyu eşitliğini öbür türlü orantılayamıyoruz. Beden arayışa giriyor. Biz de burada devreye giriyoruz zira kişinin hatırladığı düş ne şiddetteyse orada alarm zilleri çalıyor. Şayet hayalden sonra korkmuşsa demek ki orada kendi vücuduna, kendi bedenine yönelik kaygıyı olağanlaştırmaya çalışıyor” diye konuştu.
ANNEDEN ÇOCUĞA KAN YOLUYLA AKTARILIYOR
Öztürk, hayallerin kökeninin 0-6 yaşa dayandığını, anne karnında geçirilen mühlet dahil olmak üzere 0-6 yaştan sonra düşlerin tekrara girdiğini söyledi. Ahmet Öztürk bebeğin anne karnındaki sürecinde hislerinin şekillenme sürecini, “Sperm ve yumurta bir biçimde birleşip 15-20. günde plasenta haline geldiğinde bebek bütün besinleri plasentadan alıyor. Yaşamsal bir ilişki kuruyor plasentayla. Anne için çocuğa bağlandığı plasentayla bedenin muhtaçlığı olan tüm kimyasallar çocuğa taşınıyor. En değerli durum ise hormonlar. Hormonlar da kanın içerisinde taşınırlar. Çocuk da ister istemez damara bağlandığı vakit gelişmiş kan sirkülasyon sistemi içerisindeki bütün minerallere ve bütün kimyasallara maruz kalıyor. 20’nci günden itibaren bunlarla muhatap olmaya başlıyor. Yalnızca kendisinden değil, annesinden de kayıtlar geçmeye başlıyor. Nano küçüklükte düşünecek olursak bilgi transferi da gerçekleşmiş oluyor; DNA ve RNA üzere.
İster istemez kayıt altına geçmiş oluyor. Çocuk burada 9 ay üzere bir vakit kalıyor. 9 ayın 24 saati boyunca bu kandan bir halde etkileniyor. Anne sevindiği vakit dopaminden kaynaklı o çocuk anne karnında onu hissediyor ve üzüldüğü vakit da korktuğu vakit da tıpkı oranda etkilenmiş oluyor” biçiminde tanımladı. Daha sonrasında da korteksin birden ortaya çıkmadığının altını çizen Öztürk, “Korteks oluşmadığı için çocuk duyu eşiğini anne üzerinde kayıt eder. RNA yahut DNA üzerinden bunu stabil pozisyonda tutmaya çalıştığı için bilhassa annenin duyuları ve hassasiyetleri üzerinden alışkanlıklara çevirmeye başlıyor. 6 yıl çok uzun bir vakit, çok fazla şey deneyimliyor ve çocuk anne üzerinden de kayıt alıyor” dedi. Bütün hadisenin çocuğun altı yaşında kadar annesinden aldığı alışkanlıklar olduğunu lisana getiren Öztürk, “Anne ne kadar stresliyse ve bunu ne kadar çözümlediyse yahut çözümleyemediyse çocuk bunun üzerinden kendine yol arıyor” ayrıntısını verdi.
RÜYADA NEDEN DÜŞTÜĞÜMÜZÜ GÖRÜRÜZ?
Rüyalarda görülen düşme olayının ya da düşme endişesinin aslında bir annenin çocuğuna hamilelik devrindeki çocuğunu düşürme dehşetinden geldiğini söyleyen Ahmet Öztürk, “Rüyalardaki düşme olayı annenin aslında hamileliğindeki, çocuğun bir formda düşme kaygısıdır. Natürel rüyayı dinlemek gerekiyor. Diğer olaylar da olabilir. İki buçuk yaşında trafik kazası geçirmiştir ya da otomobille geziyorken düşürülmüştür, kucaktan düşmüştür üzere bir sürü şey olabilir. Fakat genelde anne hamileliğindeki çocukla ilgili düşürme yahut kaybetme kaygısıyla ilişkili. Bu da az değil, oranı yüzde 95’in üzerinde” dedi. Ahmet Öztürk’e nazaran günlük hayatımızdaki olaylar bir tertip. Bu tertiple alışkanlıkları oluşturuyoruz. Buna nazaran su içmek de bir alışkanlık ancak Ahmet Öztürk duşta içilen suyun olağan olmayabileceğini söylüyor.
Öztürk bu hususla ilgili, “Bazı şeyler farklılaşabilir zira işin hayal boyutu büsbütün aşırılığa giderek hayalin muhatabının rahatsız olduğu bir mevzuyu öne çıkarma şekli” tabirlerini kullandı. Duşta makûs ve saçma olan hiçbir şeyin olmadığına dikkat çeken Öztürk, rüyada saçma ve berbat olarak anılan şeylerin terapist için çok kıymetli olduğuna da dikkat çekti. “Çünkü karanlıkta kalan, görülmeyen ama görülmesi gereken, kişinin kaçındığı kısımları böylece görebiliyoruz. Rüyanın bedelini düşüren şeylerden birisi de hayalin içerisinde sadece korkulan şeye adapte olunması. Aslında orada bize hayalin tamamı lazım. Bu aslında izlediğiniz bir sinemanın tek sahnesinde gördüğüne yönelik yorum yapmak üzere oluyor. İnternette aranan kısımlar da yanılgı ortaya çıkarıyor. Duşun bireye anlatmak istediği şeyin böylece yüzde 99’u silinmiş oluyor. Simgeye yönelik yahut duyguya yönelik çalışmak yanlış” diye de ekledi.
‘OLUMSUZ HAYAL DİYE BİR ŞEY YOKTUR’
Korkuların duşa yansıması rüyayı gören şahsa nazaran de değişiyor. Bu durumları duşun tamamını dinleyerek öğrendiklerini söyleyen Düş Analisti Öztürk, “Bu rüyayı gören kişinin mizacı, kişiliği edindiği deneyimler içinde bulunduğu aileci şartlar üzere durumların pekiştirilerek ortaya koyduğu düş farklı olabilir” hayalin şahsi ve şahsa özel olduğu konusuna bu cümleleri kullanarak vurguladı. Ahmet Öztürk’e nazaran, düş içinde görülen simgelere bakıp, “Senin rüyan bu anlama geliyor demek yanlış. Ayrıyeten her duşun olumlu olduğunu olumsuz düş olmadığını söylüyor.
“Bir hayalde bir bahis işlenir ve bir evvelki hayallere da emsal ancak anlattığı mevzu farklı istikametlerde tesirini azaltmak için yavaş yavaş kendisini söz etmeye çalışır” sözlerini kullanan Ahmet Öztürk bu duruma şöyle örnek verdi: “Diyelim ki günlük ömürde sizin cebinizde 100 TL var ve ben size ‘Benim beş TL’ye gereksinimim var ‘diyorum. Siz de diyorsunuz ki ‘Cebimde beş lira var. Ben de olsaydı da size verseydim.’ Benim bildiğim kısımda sizin cebinizde 5 TL var. Fakat öteki cebinizde 100 TL olduğunu ben bilmiyorum. Sırf siz biliyorsunuz. İşte düş da bu türlü bir şey. Sizin bildiğiniz fakat çözemediğiniz taraflar anlatılıyor hayalde.”
RÜYADAKİ SİMGE DEĞİL, KISSA ÖNEMLİ
“Rüyamda köpek gördüm”, “Rüyamda öldüğümü gördüm” üzere birçok cümle ve daha fazlasına şahit olunuyor. Tabirlere de ekseriyetle simgeler üzerinden bakılıyor ve Google’da aratılıyor. Ahmet Öztürk bilhassa simgelerin tek başına hiçbir şey söz etmediğini, simgeler dışında hayalin öyküsünün çok değerli olduğuna vurgu yaptı. “Simgeler sırf hayalin gidişatını yönlendirir” diyen Öztürk, bu durumu, “Mesela biri düşünde devamlı karabasan görüyor ve gerisinden da devamlı düştüğünü görüyor. Bunu karabasan üzere görüyor. Karabasan üzere gördüğü şey nedir? Biri onu çekiştiriyordur, üzerine oturuyordur, bastırıyordur. Devamında bir formda nasıl olursa düşüyordur yahut endişeyle uyanıyordur. Şimdi sırf düştüğüne yönelik bir düş tabirine baktığında düş tabiri ona bir sürü mümkünlük söyleyebilir. Bu da olabilecektir, şu da olabilecektir üzere. Bir tane sonucu yok zira.
Birey de kendisine internette sunulan birden fazla muhtemellikte kendini aramaya çalışıyor. ‘Acaba şu mu olur, bu mu olur?’ diye. Lakin kıssayı bırakıyor. Üzerine çıktığı, korktuğu, kendisini kovaladığı şeyi bırakıyor. Sadece tek bir noktaya odaklanıyor. Kişi orada kaygılara yönelik bakmadığı, yalnızca düşmeye yönelik odaklandığı ve düşmeye yönelik de birçok mümkünlük olduğu için ister istemez farklı senaryolarda tekrar misal endişelerin ilişkilendirdiği düşler görüyor. Böylelikle günlük ömürde da daha çok korkmaya devam ediyor. Mesela sıcak bir çay içecek olağan hayatında ancak o çay sıcak ve düşecek diye o çayı içmekten korkuyor. Düne kadar bu türlü bir şey yoktu halbuki. Bunun üzere farkına varmadığı ve denetim de edemediği rol değişiklikleri ortaya çıkıyor” halinde anlattı.
RÜYALAR UYARICI VE ÖNCÜ OLUYOR
Bu durumun ilerleyen yaşlarda demans ve Alzheimer üzere hastalıklara sebep olabileceğini söyleyen Ahmet Öztürk, “Çünkü birey bedeninin ve psikolojisinin muhtaçlığı olan sorulara karşılık bulmadığı için tıpkı sarmallar tekrar ede ede duyuları köreltmeye başlıyor ve organlara ziyan veriyor. Hafıza kaybı üzere, çoklu organ kaybı üzere durumlara bile sebep oluyor. Bu çok argümanlı üzere görünse de maalesef böyle” diyerek durumu açıkladı. Öztürk, Metaverse’ün de bu durumu tetikleyeceğini söyledi. Ahmet Öztürk her hayalin uyarıcı ve öncü olduğunun birebir vakitte insanlara bildiri verdiği kanaatinde.
Sıra dışı bir hayalde bile ortaya bir mananın çıktığını söyleyen Psikolog Öztürk, “Gören kişi kendi hayatıyla gördüğü rüyayı ayırt edemediği için anlamlandıramıyor. Burada profesyonel olan kişi tarafsız olduğu için sizin kendi anlaşılamaz tarafınızı anlaşılır biçime getiriyor. Mesela siz hayalde düştüğünüzü biliyorsunuz. Böyle bir düş içinde bulunduğunuz için devamlı kendinizi berbat hissettiğinizi düşünüyorsunuz. Lakin ben profesyonel olarak annenizin hamileliğinin nasıl geçtiğini soruyorum birinci olarak. Siz bunun annenizin hamileliğiyle ilgili olduğunu hiçbir formda aklınıza getiremezsiniz” sözlerini kullandı.
‘UYANIR UYANMAZ 15 DAKİKA İÇİNDE YAZIN’
Ahmet Öztürk’e nazaran görülen her hayalin annenin hamileliği ve çocuklukla ilgili. İnsanın hayalini kendi kendine çözümleyemeyeceği konusu üzerinde duran Öztürk, bu durumu otomobil kullanma metaforu üzerinden anlatarak, “Araba kullanmayı öğrenmeden evvel aynaya bakmak, debriyaja basmak, frene basmak, el frenini çekmek, motor sesini dinlemek bunların hepsi bir karmaşa oluyor. Ancak otomobil sürmeye başladıktan 2-3 sene sonra yavaş yavaş bunlar ortadan kalkıyor. Peki ne oluyor sonrasında? ‘Alışkanlık oldu’ diyebilirsiniz ancak alışkanlık olmadı. Merkezi hudut sistemi bir halde bununla ilgili çok prova yaparak günlük ömürde olağan kıldı bunu. İşte düş da böyledir. Sizin içerisinde olmadığınız bir yaşantıyı çok şiddetli duyularla, hormonlarla gösteriyor” açıklamasını yaptı.
Görülen rüyayı hatırlamanın çok değerli olduğunu söyleyen Hayal Analisti Öztürk, uyanır uyanmaz birinci 15 dakika içerisinde hayalin yazılmasını, birinci 15 dakikadan sonra korteksin rüyayı değiştirdiğini ve bu türlü bir rüyayı muhatap alamadıklarını söyledi. “Mesela biri düş anlattı ve biz o şahsa düş hakkında ne düşündüğünü soruyoruz. Hayalle ilgili çoklukla tabir tariflerinde kaldıkları için yaptıkları ya da yapmadıkları istikametinde yorumlar yapıyorlar. ‘Annem ölecek, babam gidecek, şöyle bir kaybım ya da gelirim olacak, kardeşim doğum yapacak’ üzere şeyler söylüyorlar. Çoklukla de kendisine bir şey olacağını değil, kaygılandığı şahıslara yönelik düşünüyorlar ancak o denli bir şey yok” diyen Öztürk’e nazaran görülen bütün düşlerin rüyayı gören bireyle ilgili olduğunu unutmamak çok değerli.
BABASININ ÖLDÜĞÜNÜ GÖRDÜ ANCAK…
“Birinci yarar her vakit rüyayı görenle ilgilidir” diyen Öztürk, bir danışanın hayalinde -hayatta ya da değil- babasının öldüğünü gördüğünü, bu düş üzerinden danışanının çok daha öbür bir rahatsızlığıyla, obsesifliğiyle ilgili bir durumu tespit ettiğini anlattı. “Ölüm korkusu, çok kaçınmalar, tecavüz endişesiyle ilgili şeyler görüyoruz. Kaybetme endişesiyle ilgili görüyoruz. Mesela kanserle ilgili görüyoruz, en çok gördüğümüz şeylerden biri de budur” diyen Ahmet Öztürk, kişinin hislerinin çok ağırlaşmış ve kendisini çok rahatsız ettiğini bunların da hastalık olarak ortaya çıkabileceğinin altını çizdi. Ahmet Öztürk, “Kişi aslında babamın öldüğünü gördüm sanki babama bir şey mi olacak diye geliyor fakat aslında kendi rahatsızlıklarıyla ilgili, kendi hastalıkları obsesyonla ilgili çıkmış olabiliyor” tabirlerini kullandı ve hayalin, rüyayı gören kişiyi ve hayalin tamamının ilgilendirdiği konusuna dikkat çekti. Öztürk, terapiye başladıktan sonra şahısların düşlerinde inanılmaz değişiklikler olduğunu da söyledi.
