Seyhan Akıncı – Kadıköy Belediyesi’nin düzenlediği Çocuk Tiyatro Şenliği, 20. yılını kutluyor. 1 Temmuz’da başlayan şenlik, 15 Temmuz’a kadar sürecek. Ülkemizde profesyonel olarak birinci defa 1935’te kent tiyatrolarında perde açan çocuk tiyatrosunun geçmişi bir epey eski olmasına rağmen kat ettiği ara epeyce hudutlu. Ne kâfi çocuk tiyatrosu salonu var ne de üniversitelerin oyunculuk eğitim programlarına dahil edilmiş durumda. Hâl böyleyken ebeveynlerin çocuklarını tiyatroya götürürken neleri dikkate alacakları da karmaşık bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Birçoğu çocuklara dişlerini fırçalamaları, yatmadan evvel sütlerini içmelerini söyleyen öğretici lisandan öteye geçmeyen çocuk tiyatrosunda neler oluyor? Çocuk tiyatrosunda perdeyi araladık.
Ayşegül İşsever (İBB Kent Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni): “Çocuk oyunlarını ciddiye alıyoruz”
Çocuk oyunlarımızı seçerken, çocuklarımızın yaşına uygun halde kategorilere ayırıp, eğlenecekleri ve öğrenecekleri, her şeyden evvel estetik bir sunumla tiyatroyu tanıyacakları bir vakit dilimini hedefliyoruz. Çocuk oyunlarını ciddiye alıyoruz. Çocuk oyunlarına özel bir alan açıyoruz. Zira İstanbul, giderek daha çok betonlaşan, mahalle ve sokak kültürünün kaybolduğu ve çocukların oyun alanlarının azaldığı dev bir metropol hâline geldi. Bu kentte, Kentin Tiyatrosu olarak bizim sorumluluklarımız var. Çocuklarımıza karşı kendimizi sorumlu hissediyoruz. Bu bahiste çocukları anlayarak, onlarla konuşarak, oyunlarımızın mantığını, sahne nizamını yenileyerek, onlara ulaşmak, onlarla sahnelerimizde buluşmak istiyoruz. Yeni bir çağın içindeyiz. Bu çocuklar artık metaverse olarak tabir edilen dijital bir dünyanın içine doğuyorlar. Tiyatro, kendi istikrarını bozmadan, onlarla irtibat kuracak ve bu çocuklarımızı da tiyatro sahnesine çağıracak yeni bir lisan bulmak mecburiyetindedir. Biz İstanbul Kent Tiyatroları olarak bu lisanı aramak üzere, measi arkadaşlarım ve bu alanın uzmanlarıyla çalışmaya başladık. Yeni dönemde, çocuklarımızın değişik bahislerde farkındalıklarını geliştirecek, onların da çok seveceği oyunlara yer vererek repertuvarımızı şekillendiriyoruz.
Deniz Yeşil Mavi (İBB Kent Tiyatroları Çocuk Eğitim Ünitesi Sorumlusu): “Günceli yakalayan yaratım süreci önceliğimiz”
Her yaşın farklı gelişim süreci göz önüne alınarak, oyun yazım ve idare sürecimizde, yaş kümesine nazaran yanlışsız aralığı belirleriz. Bu mevzuda kurum pedagogundan takviye alırız. Çocuk Tiyatrosu, başka oyunlar üzere, olayları, çatışmayı, durumları, karakterleri dramatik kurgu içinde ele alır. Çocuk tiyatrosunda seyirci olarak çocuklar hedeflenir. Bu nedenle öncelikle çocukların yaş kümesi özelliklerini göz önüne almak gerektiğini bilerek, çocukların hayal dünyalarını harekete geçiren, yeni olanı takip eden, aktüeli yakalayan yaratım süreçleri önceliğimiz olmuştur.
Elif Erdal (İstanbul Devlet Tiyatrosu Müdür Yardımcısı): “Çok didaktik oyunlar yazılıyor”
Çocuk tiyatrosunda yarının seyircilerini yetiştiriyoruz ve bir bakış açısı oluşturmaya çalışıyoruz çocuklarda. Ebeveynler oyun seçerken ön araştırma yaparak çocuklarını oyunlara götürmeli. Yönettiğim oyunları seçerken didaktik bir lisanı olmamasına ihtimam gösteriyorum. Çocuklar bir şeyleri yeteri kadar parmak sallanarak görüyorlar. “Haydi çocuklar artık şunu söylüyoruz” üzere şeyler beni inanılmaz derecede itiyor. Ülkemizde çok az kaliteli çocuk oyunu yazılıyor. Müellif sorunumuz var. Çok didaktik oyunlar yazılıyor. “Çevremizi pak tutalım, dişlerimizi fırçalayalım” demeye gerek yok. Bunları kıssada anlattığında tüm çocuklar anlar. Bir de bizim zamanımızdaki çocukluk ve şimdiki vakitteki çocukluk çok farklı. Bundan 20 sene evvel çocuk oyunları yönetmeye başladığımda vefat temasından uzak duruyordum. Lakin artık teknoloji ve toplumsal medya ile her şeyin farkındalar. Bu yüzden neyse o verilmeli.
Haluk Büyük (Uluslararası Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Birliği -ASSITEJ- Türkiye Merkezi Başkanı): “Her çocuk nitelikli tiyatroyla buluşmayı hak ediyor”
UNESCO tarafından kurulmuş olan birliğin temel emeli dünyada çocukların “Nitelikli tiyatro” ile buluşma hakkı olduğu niyetinden hareketle bu alanda çalışların ortasındaki bağlantısı ve etkileşimi artırmak ve bilgi-deneyim alışverişine ortam hazırlayacak bir ağ oluşturmak. ASSITEJ Türkiye Merkezi de 1980 sonlarında kuruldu. Bu maksada yönelik olarak seminerler, atölyeler ve memleketler arası şenlikler düzenliyor. Türkiye’de çocuk tiyatrosunun düzgün bir noktada olduğunu söylemek pek mümkün değil, ne yazık ki. Bunu öncelikle nitelik açısından ve çocuk tiyatrosu yaptığını sav eden şahısların bu işe girerken onlara istikamet veren itici güç ve onların işi yaparken taşıdıkları anlayışa bakarak söylüyorum. Çocuk tiyatrosundaki en değerli hususlardan biri oyunculuk. Eğitimli ve kendini çocuk ve gençlik tiyatrosuna adamış oyuncu bulmak neredeyse mümkün değil. Oyunculuk eğitimi almış şahıslar çocuk tiyatrosunda mesleksel duygusal tatmin sağlayamıyorlar. Oyunculuk açısından çocuk ve gençlik tiyatrosunda önemli bir mahrumluk var. Bence tek tahlil bu alanın üniversite oyunculuk eğitim programlarına dahil edilmesi. Bu alanın da itibarlı olduğu ve akademik olarak bir karşılığının olduğunun evvel sahne sanatlarıyla ilgilenen şahıslara gösterilmesi gerekir. Zira her çocuk nitelikli tiyatroyla buluşmayı hak ediyor.
Prof. Dr. Nihal Kuyumcu (İstanbul Üniv. Hasan Âli Yücel Eğitim Fak. İlköğretim Kısmı Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı): “Çocuklara her şeyi anlatabiliriz”
Ülkemizde çocuk oyunu alanında tiyatro yapan dostlar tiyatroyu yalnızca bir okul ve seyircileri de birer öğrenci olarak gördükleri için oyunlarını yalnızca çocuğu eğitmek, ona bir şeyler öğretmek telaşıyla hazırlıyor, öteki tarafları göz arkası ediyorlar. Bu nedenle tiyatroda memnun olmayan çocuk kendi kendine gidebileceği yaşa geldiğinde tiyatroya gitmiyor. Tahminen de bu nedenle bizim gençlik tiyatromuz, gençlik oyunlarımız yok. Bir öteki kıymetli mevzu da günümüz teknolojisiyle büyüyen çocukların özellikleri. Teknolojinin verdiği imkanlarla daha çok şey biliyorlar, daha çok çağın problemleriyle karşılaşıyorlar. Göçmen sıkıntılarından, savaşlardan, iklim krizlerinden, dayatılan toplumsal cinsiyet rollerinden, bayan cinayetlerinden haberdarlar. Çocuk tiyatromuzda bu mevzuları asla ele almıyor, gerçeklerden uzak sıkıntılar ve tahliller gösteriyoruz. Halbuki çocuklara her şey anlatabiliriz. Neyi anlattığımız değil nasıl anlattığımız değerli. Yeni soru işaretleri yaratmadığımız sürece her şeyi anlatabiliriz.
Hicran Çalı (Tarla Faresi Tiyatrosu Kurucusu): “Çocuk tiyatro salonlarına gereksinimimiz var”
Nitelikli çocuk tiyatrosu yapmak isteyenlerin kaynakları olmadığında kendisini geliştirmesi güç oluyor. Zira hem çocuk hem yetişkin tiyatrolarının ortak sorunu olan vergi meselemiz var. Ülkemizde çocuk tiyatroları bir de vergi yükleriyle sıkıştırılıyor. Türkiye’de çok az örneği olan çocuk tiyatro salonlarına gereksinimimiz var. Bilhassa küçük çocuklara uygun olmayan, 9-10 yaşında çocukların bile belirli bir sıradan sonra sahneyi göremediği birçok salon var. Her mahallede bir çocuk tiyatrosu salonu olsa ve çocuklar her hafta uygun bir oyun izleyebilse… Bu hayal üzere görünebilir lakin değil. Yalnızca çocuk tiyatrosunun bir hak, bir gereksinim olarak görülüp kültür siyasetlerinin bir kesimi olması ve bu alana kaynak aktarılması bile çocuk tiyatrolarımızın sayısını artıracaktır. Her mahalleye bir çocuk salonu, her mahalleye nitelikli bir çocuk tiyatrosu dileğiyle…
Seyhan Akıncı – Kadıköy Belediyesi’nin düzenlediği Çocuk Tiyatro Şenliği, 20. yılını kutluyor. 1 Temmuz’da başlayan şenlik, 15 Temmuz’a kadar sürecek. Ülkemizde profesyonel olarak birinci defa 1935’te kent tiyatrolarında perde açan çocuk tiyatrosunun geçmişi bir epey eski olmasına rağmen kat ettiği ara epeyce hudutlu. Ne kâfi çocuk tiyatrosu salonu var ne de üniversitelerin oyunculuk eğitim programlarına dahil edilmiş durumda. Hâl böyleyken ebeveynlerin çocuklarını tiyatroya götürürken neleri dikkate alacakları da karmaşık bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Birçoğu çocuklara dişlerini fırçalamaları, yatmadan evvel sütlerini içmelerini söyleyen öğretici lisandan öteye geçmeyen çocuk tiyatrosunda neler oluyor? Çocuk tiyatrosunda perdeyi araladık.
Ayşegül İşsever (İBB Kent Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni): “Çocuk oyunlarını ciddiye alıyoruz”
Çocuk oyunlarımızı seçerken, çocuklarımızın yaşına uygun halde kategorilere ayırıp, eğlenecekleri ve öğrenecekleri, her şeyden evvel estetik bir sunumla tiyatroyu tanıyacakları bir vakit dilimini hedefliyoruz. Çocuk oyunlarını ciddiye alıyoruz. Çocuk oyunlarına özel bir alan açıyoruz. Zira İstanbul, giderek daha çok betonlaşan, mahalle ve sokak kültürünün kaybolduğu ve çocukların oyun alanlarının azaldığı dev bir metropol hâline geldi. Bu kentte, Kentin Tiyatrosu olarak bizim sorumluluklarımız var. Çocuklarımıza karşı kendimizi sorumlu hissediyoruz. Bu bahiste çocukları anlayarak, onlarla konuşarak, oyunlarımızın mantığını, sahne nizamını yenileyerek, onlara ulaşmak, onlarla sahnelerimizde buluşmak istiyoruz. Yeni bir çağın içindeyiz. Bu çocuklar artık metaverse olarak tabir edilen dijital bir dünyanın içine doğuyorlar. Tiyatro, kendi istikrarını bozmadan, onlarla irtibat kuracak ve bu çocuklarımızı da tiyatro sahnesine çağıracak yeni bir lisan bulmak mecburiyetindedir. Biz İstanbul Kent Tiyatroları olarak bu lisanı aramak üzere, measi arkadaşlarım ve bu alanın uzmanlarıyla çalışmaya başladık. Yeni dönemde, çocuklarımızın değişik bahislerde farkındalıklarını geliştirecek, onların da çok seveceği oyunlara yer vererek repertuvarımızı şekillendiriyoruz.
Deniz Yeşil Mavi (İBB Kent Tiyatroları Çocuk Eğitim Ünitesi Sorumlusu): “Günceli yakalayan yaratım süreci önceliğimiz”
Her yaşın farklı gelişim süreci göz önüne alınarak, oyun yazım ve idare sürecimizde, yaş kümesine nazaran yanlışsız aralığı belirleriz. Bu mevzuda kurum pedagogundan takviye alırız. Çocuk Tiyatrosu, başka oyunlar üzere, olayları, çatışmayı, durumları, karakterleri dramatik kurgu içinde ele alır. Çocuk tiyatrosunda seyirci olarak çocuklar hedeflenir. Bu nedenle öncelikle çocukların yaş kümesi özelliklerini göz önüne almak gerektiğini bilerek, çocukların hayal dünyalarını harekete geçiren, yeni olanı takip eden, aktüeli yakalayan yaratım süreçleri önceliğimiz olmuştur.
Elif Erdal (İstanbul Devlet Tiyatrosu Müdür Yardımcısı): “Çok didaktik oyunlar yazılıyor”
Çocuk tiyatrosunda yarının seyircilerini yetiştiriyoruz ve bir bakış açısı oluşturmaya çalışıyoruz çocuklarda. Ebeveynler oyun seçerken ön araştırma yaparak çocuklarını oyunlara götürmeli. Yönettiğim oyunları seçerken didaktik bir lisanı olmamasına ihtimam gösteriyorum. Çocuklar bir şeyleri yeteri kadar parmak sallanarak görüyorlar. “Haydi çocuklar artık şunu söylüyoruz” üzere şeyler beni inanılmaz derecede itiyor. Ülkemizde çok az kaliteli çocuk oyunu yazılıyor. Müellif sorunumuz var. Çok didaktik oyunlar yazılıyor. “Çevremizi pak tutalım, dişlerimizi fırçalayalım” demeye gerek yok. Bunları kıssada anlattığında tüm çocuklar anlar. Bir de bizim zamanımızdaki çocukluk ve şimdiki vakitteki çocukluk çok farklı. Bundan 20 sene evvel çocuk oyunları yönetmeye başladığımda vefat temasından uzak duruyordum. Lakin artık teknoloji ve toplumsal medya ile her şeyin farkındalar. Bu yüzden neyse o verilmeli.
Haluk Büyük (Uluslararası Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Birliği -ASSITEJ- Türkiye Merkezi Başkanı): “Her çocuk nitelikli tiyatroyla buluşmayı hak ediyor”
UNESCO tarafından kurulmuş olan birliğin temel emeli dünyada çocukların “Nitelikli tiyatro” ile buluşma hakkı olduğu niyetinden hareketle bu alanda çalışların ortasındaki bağlantısı ve etkileşimi artırmak ve bilgi-deneyim alışverişine ortam hazırlayacak bir ağ oluşturmak. ASSITEJ Türkiye Merkezi de 1980 sonlarında kuruldu. Bu maksada yönelik olarak seminerler, atölyeler ve memleketler arası şenlikler düzenliyor. Türkiye’de çocuk tiyatrosunun düzgün bir noktada olduğunu söylemek pek mümkün değil, ne yazık ki. Bunu öncelikle nitelik açısından ve çocuk tiyatrosu yaptığını sav eden şahısların bu işe girerken onlara istikamet veren itici güç ve onların işi yaparken taşıdıkları anlayışa bakarak söylüyorum. Çocuk tiyatrosundaki en değerli hususlardan biri oyunculuk. Eğitimli ve kendini çocuk ve gençlik tiyatrosuna adamış oyuncu bulmak neredeyse mümkün değil. Oyunculuk eğitimi almış şahıslar çocuk tiyatrosunda mesleksel duygusal tatmin sağlayamıyorlar. Oyunculuk açısından çocuk ve gençlik tiyatrosunda önemli bir mahrumluk var. Bence tek tahlil bu alanın üniversite oyunculuk eğitim programlarına dahil edilmesi. Bu alanın da itibarlı olduğu ve akademik olarak bir karşılığının olduğunun evvel sahne sanatlarıyla ilgilenen şahıslara gösterilmesi gerekir. Zira her çocuk nitelikli tiyatroyla buluşmayı hak ediyor.
Prof. Dr. Nihal Kuyumcu (İstanbul Üniv. Hasan Âli Yücel Eğitim Fak. İlköğretim Kısmı Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı): “Çocuklara her şeyi anlatabiliriz”
Ülkemizde çocuk oyunu alanında tiyatro yapan dostlar tiyatroyu yalnızca bir okul ve seyircileri de birer öğrenci olarak gördükleri için oyunlarını yalnızca çocuğu eğitmek, ona bir şeyler öğretmek telaşıyla hazırlıyor, öteki tarafları göz arkası ediyorlar. Bu nedenle tiyatroda memnun olmayan çocuk kendi kendine gidebileceği yaşa geldiğinde tiyatroya gitmiyor. Tahminen de bu nedenle bizim gençlik tiyatromuz, gençlik oyunlarımız yok. Bir öteki kıymetli mevzu da günümüz teknolojisiyle büyüyen çocukların özellikleri. Teknolojinin verdiği imkanlarla daha çok şey biliyorlar, daha çok çağın problemleriyle karşılaşıyorlar. Göçmen sıkıntılarından, savaşlardan, iklim krizlerinden, dayatılan toplumsal cinsiyet rollerinden, bayan cinayetlerinden haberdarlar. Çocuk tiyatromuzda bu mevzuları asla ele almıyor, gerçeklerden uzak sıkıntılar ve tahliller gösteriyoruz. Halbuki çocuklara her şey anlatabiliriz. Neyi anlattığımız değil nasıl anlattığımız değerli. Yeni soru işaretleri yaratmadığımız sürece her şeyi anlatabiliriz.
Hicran Çalı (Tarla Faresi Tiyatrosu Kurucusu): “Çocuk tiyatro salonlarına gereksinimimiz var”
Nitelikli çocuk tiyatrosu yapmak isteyenlerin kaynakları olmadığında kendisini geliştirmesi güç oluyor. Zira hem çocuk hem yetişkin tiyatrolarının ortak sorunu olan vergi meselemiz var. Ülkemizde çocuk tiyatroları bir de vergi yükleriyle sıkıştırılıyor. Türkiye’de çok az örneği olan çocuk tiyatro salonlarına gereksinimimiz var. Bilhassa küçük çocuklara uygun olmayan, 9-10 yaşında çocukların bile belirli bir sıradan sonra sahneyi göremediği birçok salon var. Her mahallede bir çocuk tiyatrosu salonu olsa ve çocuklar her hafta uygun bir oyun izleyebilse… Bu hayal üzere görünebilir lakin değil. Yalnızca çocuk tiyatrosunun bir hak, bir gereksinim olarak görülüp kültür siyasetlerinin bir kesimi olması ve bu alana kaynak aktarılması bile çocuk tiyatrolarımızın sayısını artıracaktır. Her mahalleye bir çocuk salonu, her mahalleye nitelikli bir çocuk tiyatrosu dileğiyle…
