Uluslararası sivil toplum kuruluşu SPARK, Adana, Hatay, Gaziantep ve Şanlıurfa’daki Suriyeli KOBİ’lerle gerçekleştirdiği anket bilgilerini kapsayan bir rapor yayımladı. Suriyeli girişimcilerin ülke ekonomimize katkılarını anlatan rapora nazaran, Türkiye’de yaklaşık 4 milyon Suriyeli mülteciye kayıtlı 15 bin işletme bulunuyor. Suriyeli işletmecilerin %70’inin kendi ülkelerinde de bankalarla bağlantısı olmadığı görülüyor.
2015’ten bu yana Türkiye’de faaliyet gösteren Hollanda merkezli milletlerarası sivil toplum kuruluşu SPARK, ülkemizdeki Suriyeli KOBİ sahipleriyle gerçekleştirdiği araştırmanın raporunu geçtiğimiz günlerde yayımladı. Sivil toplum kuruluşu, Adana, Hatay, Gaziantep ve Şanlıurfa vilayetlerinde faaliyet gösteren işletmeleri kapsayan ‘Finansmana Erişim: Suriyeli KOBİ’lerin Karşılaştığı Zorluklar’ isimli raporunda Suriyeli KOBİ’lerin finansal hizmetlere erişiminde yaşadığı pürüzleri açıklamanın yanı sıra, kıymetlendirdikleri fırsatları da aktardı. Raporda ayrıyeten Suriyeli girişimcilerin banka kredilerine erişim pürüzleri, ülke iktisadına katkıları ve kesimlerindeki istihdamın artırılması için gerçekleştirilecek projelere dair bilgiler de yer alıyor.
Bankalar Suriyeli mültecilere kredi vermekte zorlanıyor
Sivil toplum kuruluşu SPARK tarafından yapılan araştırmaya nazaran Suriyeli mülteciler, Türkiye’de girişimciliğe soyunurken birçok zorlukla karşılaşıyor. Bunların başında bankaların finansal dayanak sağlamak için kişi ya da işletmecilerin finansal geçmişlerini incelemesi gerekliliği geliyor. Araştırmaya nazaran Suriyeli işletmecilerin %70’inin kendi ülkelerindeki bankalarla da bağı olmadığı görülüyor. Suriyeli mültecilerin bankacılık kesiminde kredi müracaatlarının olumlu bir biçimde değerlendirilebilmeleri için ise kredi notlarının oluşması gerekiyor. Fakat bu işletmecilerin bankalarla geçmiş devirde hizmet almamaları ‘riskli müşteri’ profiline girmelerine yol açıyor.
Suriyeli işletmeciler teminat göstermekte zorlanıyor
“Finansmana Erişim: Suriyeli KOBİ’lerin Karşılaştığı Zorluklar” araştırmasından edinilen bilgilerden hareketle ülkemizde geçerli olan “Mütekabiliyet İlkesi” nedeniyle Suriyeli mültecilerin Türkiye’de taşınmaz mal edinmeleri de mümkün olmuyor. Bu nedenle Suriyeli girişimcilerin kredi müracaatlarında teminat göstermeleri gün geçtikçe zorlaşıyor. Bankalar, Suriyeli mültecilerin “asgari kredibilite” gerekliliklerine uymaması nedeniyle kredi müracaatında bulunan işletmelerin en az bir Türk sahibi olmasını kural koşuyor. Rapora nazaran bankaların riskli gördükleri müşterilere hizmet vermeyi reddetmelerinin kaynağında ise işlerini ‘müşterinizi tanıyın’ unsuruyla gerçekleştirmeleri bulunuyor.
Mülteciler de Türk bankalarına yatırım yapmaktan çekiniyor
SPARK’ın araştırmasına nazaran, ülkemizdeki Suriyeli teşebbüsçüler ile yaşanan gelişmeler tesirini çift taraflı gösteriyor. Raporda mültecilerin çoğunluğunun “bankasız kalma” eğilimi gösterdiği belirtiliyor. Zira ülkemizdeki ‘Geçici müdafaa altındaki Suriyeliler’ yasal statüleri, mültecilerde itimat eksikliği yaratıyor. Ayrıyeten kimi devlet bankaları da Suriyeli mültecileri kabul etmesine karşın taşınabilir uygulamalarında Arapça lisan seçeneğine yer vermediği için lisana dayalı erişilebilirlik sorunu ortaya çıkıyor. Araştırma sürecinde bankacılık bölümü temsilcilerinin fikirlerini de alan SPARK’ın yaptığı açıklamaya nazaran, Suriyeli girişimcilerin bankalara, siyasetçilere, STK’lara işletmelerini kaydetmelerinin, istihdamlarını teşvik etmenin ve bankacılık ve finansal sistemin nasıl çalıştığını anlamalarının yolu finansal okuryazarlık eğitimi vermekten geçiyor.
Raporda mültecilerin Türkiye iktisadına katkısına dikkat çekildi
Mültecilerin Türkiye iktisadına katkısına da dikkat çekilen SPARK araştırmasına nazaran, Suriyeli işletme sahiplerinin ülkemizde daha faal bir halde faaliyet gösterebilmeleri için yapılabilecek birçok proje ve usul bulunuyor. Türkiye’deki finansal sisteme Suriyeli iş insanlarını da dahil ederek Türkiye’nin ekonomik refahının ve büyümesinin önünü açan bir bakış açısına muhtaçlık duyuluyor. Bu bakış açısıyla birlikte ülkemizde faaliyet gösteren %30’unun kayıt dışı olduğu, tekrar de lokal iktisada ve topluluklara katkıda bulunma potansiyele sahip Suriyeli şirketlerin, finansal araçlara teşvik edilerek bu oranın azaltılması gerekiyor. Zira araştırma bulgularına nazaran kayıt dışı işletmeler daha az çalışana sahip olurken, daima küçük ölçekte kalıyor. Bunun yanı sıra Suriye ve Türkiye’den işletmelerin ortak çalışmalarının sınırlanmasına neden oluyor.
